به گزارش تجارت نیوز، ایران به عنوان یکی از کشورهای دارای منابع طبیعی گسترده، در دهه‌های گذشته به شدت به سوخت‌های فسیلی وابسته بوده است. اما با افزایش چالش‌های زیست‌محیطی، بحران انرژی و تغییرات اقلیمی، توجه به انرژی‌های تجدیدپذیر به عنوان یک راه‌حل پایدار و اقتصادی بیش از پیش ضرورت یافته است. این گزارش به بررسی فرصت‌های اقتصادی و اجتماعی ناشی از سرمایه گذاری در انرژی های تجدیدپذیر در ایران می‌پردازد و نقش این حوزه را در ایجاد اشتغال، کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و تقویت اقتصاد کشور مورد تحلیل قرار می‌دهد.
پتانسیل عظیم ایران در انرژی‌های تجدیدپذیر
ایران با داشتن 300 روز آفتابی در سال و بادهای پایدار در مناطق شرقی و جنوب شرقی، یکی از بهترین مکان‌ها برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر است. بر اساس داده‌های سال 2025، ظرفیت تولید انرژی خورشیدی ایران می‌تواند به 15 گیگاوات برسد که این رقم معادل 13 برابر ظرفیت نصب شده در سال 2021 است. همچنین، پتانسیل تولید انرژی بادی کشور بیش از 20,000 مگاوات برآورد شده است که می‌تواند نقش مهمی در تأمین نیازهای برق کشور ایفا کند.
پیشرفت‌ها و برنامه‌های جاری
در سال‌های اخیر، دولت ایران تلاش‌های قابل توجهی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر انجام داده است. ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور تا پایان فوریه 2025 به 1,561 مگاوات رسیده است که عمدتاً شامل نیروگاه‌های خورشیدی و بادی است. همچنین، دولت برنامه‌ای جامع برای ساخت نیروگاه‌های خورشیدی با ظرفیت 29,000 مگاوات تدوین کرده است که نیازمند سرمایه‌گذاری 8.3 میلیارد دلاری از سوی بخش خصوصی است.
علاوه بر این، سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی ایران (ساتبا) اعلام کرده که ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر تا پایان سال جاری شمسی به 4,800 مگاوات خواهد رسید. این برنامه‌ها نشان‌دهنده عزم جدی دولت برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و استفاده از منابع پایدار است.
نمونه‌های موفق در ایران
در سال‌های اخیر، پروژه‌های موفق بسیاری در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران اجرا شده است. برای مثال، نیروگاه خورشیدی شیراز با ظرفیت 10 مگاوات یکی از بزرگترین پروژه‌های خورشیدی در خاورمیانه است که توانسته است به طور قابل توجهی به تولید برق سبز کمک کند. همچنین، نیروگاه بادی منجیل با ظرفیت 100 مگاوات نمونه دیگری از تلاش‌های موفق ایران در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر است.
فرصت‌های اقتصادی ناشی از سرمایه‌گذاری در انرژی های تجدیدپذیر
کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی
بیش از 90 درصد انرژی ایران از سوخت‌های فسیلی تأمین می‌شود. این وابستگی نه تنها کشور را در برابر نوسانات قیمت جهانی آسیب‌پذیر می‌کند، بلکه هزینه‌های زیست‌محیطی سنگینی نیز دارد. سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند وابستگی به سوخت‌های فسیلی را کاهش دهد و امنیت انرژی کشور را تقویت کند.
ایجاد اشتغال
توسعه انرژی خورشیدی و بادی فرصت‌های شغلی گسترده‌ای ایجاد می‌کند. بر اساس گزارش‌ها، صنعت خورشیدی ایران توانسته اشتغال قابل توجهی ایجاد کند و اقتصاد کشور را متنوع‌تر کند. همچنین، پروژه ساخت نیروگاه خورشیدی با ظرفیت 15 گیگاوات می‌تواند هزاران شغل جدید در زمینه طراحی، نصب، بهره‌برداری و نگهداری تجهیزات ایجاد کند.
جذب سرمایه‌گذاری خارجی
ایران با ارائه مشوق‌هایی نظیر خرید تضمینی برق تولید شده توسط نیروگاه‌های تجدیدپذیر، امکان صادرات برق سبز و تسهیل فرآیند صدور مجوزها توانسته بخش خصوصی داخلی و خارجی را برای سرمایه‌گذاری در این حوزه ترغیب کند. این اقدامات نه تنها باعث افزایش ظرفیت تولید برق سبز می‌شود، بلکه جریان سرمایه‌گذاری خارجی را نیز تقویت می‌کند.
صادرات برق سبز
ایران با توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، می‌تواند به عنوان یک صادرکننده برق سبز در منطقه عمل کند. این امر نه تنها به درآمدزایی کمک می‌کند، بلکه جایگاه ایران را در بازار جهانی انرژی نیز تقویت می‌کند.
چالش‌ها و راهکارها
چالش‌ها
با وجود پیشرفت‌ها، سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در تولید برق ایران هنوز کمتر از یک درصد کل ظرفیت تولید برق کشور است. همچنین، کمبود زیرساخت‌ها، محدودیت منابع مالی و عدم هماهنگی بین دستگاه‌ها از جمله موانع اصلی توسعه این حوزه محسوب می‌شود.
راهکارها
برای حل این چالش‌ها، دولت باید سیاست‌هایی نظیر تسریع فرآیند صدور مجوزها، ارائه مشوق‌های مالی بیشتر برای بخش خصوصی و حمایت از تولید داخلی تجهیزات خورشیدی و بادی را اجرا کند. علاوه بر این، همکاری نزدیک‌تر بین دستگاه‌های اجرایی و بخش خصوصی می‌تواند روند اجرای پروژه‌ها را تسریع کند.
حمایت از تولید داخلی
حمایت از تولید داخلی تجهیزات خورشیدی و بادی می‌تواند به خودکفایی کشور در این زمینه کمک کند و وابستگی به واردات را کاهش دهد. دولت می‌تواند با ارائه یارانه‌ها و حمایت‌های مالی از تولیدکنندگان داخلی، این صنعت را تقویت کند.
تسهیل فرآیند صدور مجوزها
فرآیند صدور مجوزها باید به طور قابل توجهی تسهیل شود تا سرمایه‌گذاران بتوانند به سرعت به پروژه‌های خود بپردازند. این کار می‌تواند با ایجاد یک سیستم آنلاین برای درخواست و صدور مجوزها و کاهش زمان بررسی‌ها انجام شود.
سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر فرصتی طلایی برای ایران است تا علاوه بر کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، اقتصاد خود را متنوع‌تر کرده و اشتغال پایدار ایجاد کند. با توجه به پتانسیل عظیم کشور در منابع خورشیدی و بادی، توسعه این حوزه نه تنها نیازهای داخلی را تأمین می‌کند بلکه امکان صادرات برق سبز را نیز فراهم می‌آورد. اگر دولت بتواند چالش‌ها را مدیریت کرده و سیاست‌هایی مؤثر اجرا کند، آینده‌ای روشن برای اقتصاد سبز ایران قابل تصور خواهد بود.
