آیا تغییر ساعت تابستانی راهکاری برای کاهش اثرات تغییرات اقلیمی است؟

به گزارش تجارت نیوز، هر سال با فرا رسیدن بهار و پاییز، ساعت‌هایمان را یک ساعت به جلو یا عقب می‌کشیم و وارد بحث‌های همیشگی درباره فواید و مضرات تغییر ساعت تابستانی (DST) می‌شویم. این سنت دیرینه که با هدف صرفه‌جویی در مصرف انرژی و استفاده بهینه از نور روز شکل گرفت، حالا در کانون توجه پژوهشگران و سیاست‌گذاران قرار دارد. در حالی که جهان با چالش‌های تغییرات اقلیمی دست‌وپنجه نرم می‌کند، این سؤال مطرح می‌شود که آیا تغییر ساعت تابستانی می‌تواند به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک کند؟ تحقیقات جدید نشان می‌دهند که این تغییر، فراتر از صرفه‌جویی در روشنایی، می‌تواند مصرف انرژی برای سرمایش ساختمان‌ها را کاهش دهد. اما آیا این فواید به اندازه کافی قابل‌توجه هستند؟ در این گزارش تجارت‌نیوز، به بررسی تأثیرات ‌محیط‌زیستی تغییر ساعت تابستانی، مزایا و معایب آن و دیدگاه‌های جهانی در این زمینه می‌پردازیم.

تغییر ساعت تابستانی و تأثیر آن بر مصرف انرژی

تغییر ساعت تابستانی در بسیاری از کشورها، از جمله بخش‌هایی از اروپا، آمریکای شمالی، استرالیا و برخی مناطق آمریکای جنوبی، با هدف استفاده بهتر از نور روز و کاهش مصرف برق برای روشنایی اجرا می‌شود. ایده اصلی این است که با جلو کشیدن ساعت‌ها در بهار، فعالیت‌های روزانه زودتر آغاز شوند و نیاز به نور لامپ در عصرها کاهش یابد. اما تحقیقات جدید نشان می‌دهند که فواید این تغییر فراتر از صرفه‌جویی در روشنایی است و می‌تواند بر مصرف انرژی برای گرمایش و سرمایش ساختمان‌ها نیز اثر بگذارد.

سون اگمن، محقق زیرساخت‌های شهری و پایداری در آزمایشگاه‌های فدرال سوئیس (EMPA) در زوریخ، در این باره می‌گوید: «تاکنون بیشتر بحث‌ها درباره تغییر ساعت تابستانی بر صرفه‌جویی در مصرف برق برای روشنایی متمرکز بوده است، اما باید توجه داشت که مصرف انرژی برای گرمایش و سرمایش ساختمان‌ها نقش بسیار بزرگ‌تری در انتشار کربن دارد.» طبق مطالعه‌ای که در مجله Environmental Research Letters منتشر شده، تغییر ساعت تابستانی می‌تواند مصرف انرژی مورد نیاز برای خنک کردن ساختمان‌های اداری در تابستان را تا ۵.۹ درصد کاهش دهد. این کاهش به این دلیل است که با جلو کشیدن ساعت‌ها، کارمندان صبح زودتر و در ساعات خنک‌تر به محل کار می‌روند و بعدازظهر زودتر، یعنی زمانی که تقاضای سرمایش معمولاً به اوج خود می‌رسد، محل کار را ترک می‌کنند.

این مطالعه که روی ساختمان‌های اداری کوچک و بزرگ در ۱۵ شهر آمریکا با آب‌وهوای متفاوت انجام شده، نشان می‌دهد که تغییر ساعت تابستانی می‌تواند تقاضای کلی انرژی را تا ۳ درصد کاهش دهد. با این حال، این تغییر باعث افزایش جزئی تقاضای گرمایش (تا ۴.۴ درصد) در صبح‌های خنک‌تر می‌شود. اما از آنجا که در تابستان نیاز به سرمایش بسیار بیشتر از گرمایش است، صرفه‌جویی خالص انرژی همچنان قابل‌توجه باقی می‌ماند.

تغییرات اقلیمی و تأثیر آن بر تغییر ساعت تابستانی

با شدت گرفتن تغییرات اقلیمی، تقاضای سرمایش در ساختمان‌ها به دلیل افزایش دما در حال رشد است. محققان پیش‌بینی می‌کنند که تا سال ۲۰۵۰، تحت سناریوهای میانه‌رو تغییرات اقلیمی، نیاز به سرمایش حتی بیشتر خواهد شد. با این حال، حتی در این شرایط، تغییر ساعت تابستانی همچنان می‌تواند صرفه‌جویی نسبی در مصرف انرژی ایجاد کند. اگمن توضیح می‌دهد: «هرچند درصد صرفه‌جویی نسبی در سرمایش با افزایش دما کاهش می‌یابد، اما مقدار مطلق انرژی صرفه‌جویی‌شده تقریباً ثابت می‌ماند.» این موضوع نشان‌دهنده پتانسیل تغییر ساعت تابستانی به‌عنوان یک ابزار مکمل در کاهش مصرف انرژی است.

مزایا و معایب محیط‌زیستی تغییر ساعت تابستانی

مزایا:

• کاهش تقاضای سرمایش: با جابه‌جایی ساعات کاری به زمان‌های خنک‌تر روز، نیاز به تهویه مطبوع در ساعات گرم بعدازظهر کاهش می‌یابد. این امر به‌ویژه در مناطق گرم‌تر، مانند بخش‌هایی از آمریکا و جنوب اروپا، تأثیر قابل‌توجهی دارد.
• کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای: کاهش مصرف برق برای سرمایش، به‌خصوص در کشورهایی که به سوخت‌های فسیلی وابسته‌اند، می‌تواند به کاهش انتشار کربن کمک کند.
• بهینه‌سازی استفاده از نور روز: تغییر ساعت تابستانی با افزایش ساعات روشنایی طبیعی در عصرها، نیاز به روشنایی مصنوعی را کاهش می‌دهد، هرچند این اثر به دلیل استفاده گسترده از لامپ‌های LED کمرنگ‌تر شده است.

معایب:

• افزایش تقاضای گرمایش: صبح‌های تاریک‌تر و خنک‌تر ممکن است نیاز به گرمایش را افزایش دهد، که می‌تواند بخشی از صرفه‌جویی در سرمایش را خنثی کند.
• تأثیر محدود بر مصرف کلی انرژی: برخی مطالعات، مانند تحقیقی در اسلواکی بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۷، نشان داده‌اند که صرفه‌جویی کلی در مصرف انرژی تنها ۰.۸ درصد است. همچنین، متاآنالیزی در سال ۲۰۱۸ نشان داد که صرفه‌جویی متوسط انرژی ناشی از تغییر ساعت تابستانی تنها ۰.۳۴ درصد است.
• پیچیدگی‌های منطقه‌ای: تأثیر تغییر ساعت تابستانی به شرایط آب‌وهوایی و الگوهای مصرف انرژی در هر منطقه بستگی دارد. برای مثال، در ایالت آریزونا، تغییر ساعت تابستانی به دلیل افزایش مصرف تهویه مطبوع در عصرها کنار گذاشته شد.

دیدگاه‌های جهانی درباره تغییر ساعت تابستانی

در اروپا، بحث درباره حذف تغییر ساعت تابستانی از سال ۲۰۱۹ شدت گرفته است. پارلمان اروپا به کشورهای عضو اجازه داده تا بین ساعت تابستانی یا استاندارد یکی را به‌صورت دائمی انتخاب کنند، اما تا سال ۲۰۵۰ تصمیم نهایی اتخاذ نشده است. کشورهایی مانند آلمان و فرانسه به ساعت تابستانی دائمی تمایل دارند، در حالی که برخی دیگر به دلایل سلامتی و انرژی، ساعت استاندارد را ترجیح می‌دهند.

در آمریکا، برخی ایالت‌ها مانند فلوریدا و کالیفرنیا پیشنهاد دائمی کردن ساعت تابستانی را مطرح کرده‌اند، اما این تصمیم نیاز به تأیید فدرال دارد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، تغییر ساعت را «پرهزینه و نامناسب» خوانده و خواستار حذف آن شده است. در مقابل، آریزونا و هاوایی به‌طور کامل از تغییر ساعت تابستانی صرف‌نظر کرده‌اند.

تأثیرات غیرمنتظره تغییرات اقلیمی بر زمان‌بندی

جالب است بدانید که تغییرات اقلیمی نه‌تنها بر مصرف انرژی، بلکه بر خود مفهوم زمان‌بندی نیز اثر می‌گذارد. مطالعه‌ای در مجله Nature نشان داده که ذوب یخ‌ها به دلیل گرمایش زمین، سرعت چرخش زمین را تغییر داده است. این پدیده باعث شده که زمان‌سنج‌های جهانی نیاز به افزودن «ثانیه‌های کبیسه منفی» داشته باشند تا با سرعت چرخش زمین هماهنگ شوند. این موضوع پیچیدگی جدیدی به بحث تغییر ساعت تابستانی اضافه می‌کند و نشان می‌دهد که تغییرات اقلیمی حتی مفاهیم بنیادی مانند زمان را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

تأثیرات اجتماعی و سلامتی تغییر ساعت تابستانی

فراتر از مسائل ‌محیط‌زیستی، تغییر ساعت تابستانی اثرات قابل‌توجهی بر سلامت انسان دارد. تحقیقات نشان می‌دهند که جابه‌جایی ساعت‌ها می‌تواند ریتم شبانه‌روزی بدن را مختل کند، منجر به کمبود خواب (به‌طور متوسط ۴۰ دقیقه در دوشنبه پس از تغییر ساعت) و افزایش خطر بیماری‌های قلبی، سندرم متابولیک، تصادفات جاده‌ای، افسردگی و حتی سردردهای خوشه‌ای شود. آکادمی پزشکی خواب آمریکا پیشنهاد می‌کند که اتخاذ ساعت استاندارد دائمی برای سلامت عمومی مفیدتر است.

آینده تغییر ساعت تابستانی

با توجه به شواهد متناقض درباره فواید محیط‌زیستی تغییر ساعت تابستانی، بسیاری از کشورها در حال بازنگری این سیاست هستند. در حالی که برخی معتقدند این تغییر می‌تواند به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک کند، دیگران آن را ناکارآمد و حتی مضر می‌دانند. علاوه بر این، تغییر در الگوهای کاری پس از همه‌گیری کرونا، مانند دورکاری، ممکن است تأثیر این تغییر را بر مصرف انرژی در ساختمان‌های اداری کاهش دهد.

برای کاهش مصرف انرژی، استراتژی‌های دیگری نیز پیشنهاد شده است، از جمله مقاوم‌سازی ساختمان‌ها، کاهش ساعات کاری، خاموش کردن چراغ‌ها و حتی اصلاح قوانین پوشش در محل کار. این راهکارها می‌توانند مکمل یا جایگزین تغییر ساعت تابستانی شوند.

تغییر ساعت تابستانی، سنتی که بیش از یک قرن پیش برای صرفه‌جویی در انرژی شکل گرفت، همچنان موضوعی بحث‌برانگیز است. در حالی که مطالعات جدید نشان می‌دهند این تغییر می‌تواند مصرف انرژی برای سرمایش را تا ۵.۹ درصد کاهش دهد و در نتیجه به کاهش انتشار کربن کمک کند، شواهد دیگر از تأثیر محدود آن (۰.۳۴ تا ۰.۸ درصد صرفه‌جویی کلی) حکایت دارند. با شدت گرفتن تغییرات اقلیمی و تغییر الگوهای کاری، نیاز به بازنگری این سیاست بیش از پیش احساس می‌شود. آیا زمان آن رسیده که به‌طور کامل از تغییر ساعت تابستانی دست بکشیم یا آن را به‌صورت دائمی اجرا کنیم؟ پاسخ به این سؤال نیازمند توازن بین ملاحظات محیط‌زیستی، سلامتی و اقتصادی است. آنچه مسلم است، این است که در جهانی که به سرعت در حال تغییر است، حتی سنت‌های قدیمی مانند تغییر ساعت نیز باید با دقت بیشتری ارزیابی شوند.