به گزارش تجارت نیوز، در سالهای اخیر، خاورمیانه شاهد تحولی چشمگیر در حوزه انرژیهای تجدیدپذیر بوده است. کشورهایی مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی با سرمایهگذاری گسترده در انرژی خورشیدی و بادی، مسیر خود را به سمت آیندهای کمکربن هموار میکنند. اما آنچه این گذار را ممکن و پایدار میسازد، فناوری ذخیرهسازی باتری در مقیاس صنعتی است. فناوریای که به گفته کارشناسان، حلقه مفقوده میان تولید انرژی تجدیدپذیر و مصرف واقعی آن محسوب میشود.
هدفگذاری عربستان در ذخیرهسازی انرژی تا سال 2030
بر اساس گزارش جدید آژانس رتبهبندی بینالمللی S&P Global Ratings با عنوان «گذار انرژی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس: باتریهای در مقیاس صنعتی، حرکت بزرگ بعدی هستند»، ذخیرهسازی باتری به یکی از ارکان اصلی تحول انرژی در خاورمیانه تبدیل شده است. این گزارش میگوید کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس (GCC) میزبان برخی از بزرگترین مناقصههای جهانی در حوزه باتری هستند و عربستان سعودی و امارات در خط مقدم توسعه پروژههای عظیم در مقیاس گیگا قرار دارند.
بهطور خاص، عربستان سعودی هدفگذاری کرده تا تا سال ۲۰۳۰ ظرفیت ۴۸ گیگاواتساعت ذخیرهسازی انرژی از طریق باتری ایجاد کند. این کشور تنها در سال گذشته چندین پروژه بزرگ را به مرحله اجرا رسانده یا قرارداد اجرای آنها را امضا کرده است. در همین حال، امارات متحده عربی نیز در حال اجرای یکی از بزرگترین پروژههای خورشیدی جهان همراه با ذخیرهسازی انرژی است. پروژهای که میتواند الگوی جدیدی برای ترکیب تولید و ذخیرهسازی برق در سطح جهانی باشد.
شتابگیری تحول در منطقه
این گزارش تأکید میکند که کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در مدت زمانی کوتاه، از اجرای طرحهای آزمایشی کوچک به استقرار پروژههای عظیم صنعتی رسیدهاند. چنین رشدی در مقیاس و سرعت، نشانگر آن است که منطقه نهتنها به بازیگری مهم در حوزه انرژیهای تجدیدپذیر تبدیل شده، بلکه در زمینه ذخیرهسازی انرژی نیز میخواهد در صدر جهان قرار گیرد.
صوفیا بنسعید، تحلیلگر ارشد S&P، میگوید: «کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به یکی از پویاترین بازارهای ذخیرهسازی باتری در سطح جهان تبدیل شدهاند. کاهش هزینههای فناوری باتری و سیاستهای حمایتی قوی از سوی دولتها، بستر لازم برای رشد سرمایهگذاری در این حوزه را فراهم کرده است.»
مدلهای تأمین مالی و پایداری پروژهها
یکی از نکات کلیدی گزارش، بررسی مدلهای تأمین مالی این پروژههاست. بیشتر پروژههای ذخیرهسازی در منطقه از طریق تأمین مالی پروژهای بدون حق رجوع (Non-Recourse Financing) انجام میشود. در این ساختار، بازپرداخت وامها تنها از محل درآمدها و داراییهای خود پروژه انجام میگیرد، نه از منابع مالی شرکتهای مادر یا سرمایهگذاران اصلی.
این مدل با چارچوب خرید تضمینی برق (Single Buyer Framework) در کشورهای عضو هماهنگی دارد؛ جایی که شرکتهای دولتی به عنوان خریداران بلندمدت انرژی، با قراردادهای ثابت، درآمدی پایدار و قابل پیشبینی برای پروژهها ایجاد میکنند. چنین ساختاری باعث میشود سرمایهگذاران و بانکها با اطمینان بیشتری وارد این حوزه شوند، زیرا ریسک تجاری یا ریسک نوسان تقاضا تا حد زیادی کاهش مییابد.
بنسعید در این باره میگوید: «انتظار داریم مدل تأمین مالی پروژهای همچنان اصلیترین روش در تأمین سرمایه پروژههای ذخیرهسازی باتری در منطقه باقی بماند. اعتبار این پروژهها به طرحهای پاداشدهی و سیاستهایی بستگی دارد که جریان نقدی پایدار و اعتماد سرمایهگذاران را تضمین میکنند.»
به نظر میرسد خاورمیانه و بهویژه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، در حال تجربه مرحلهای جدید از گذار انرژی هستند. مرحلهای که دیگر تنها بر توسعه نیروگاههای خورشیدی یا بادی متمرکز نیست، بلکه بر ایجاد زیرساختهای هوشمند ذخیرهسازی انرژی تمرکز دارد. با کاهش هزینههای فناوری و تعهد دولتها به تنوعبخشی در منابع انرژی، ذخیرهسازی باتری به ستون فقرات آینده انرژی منطقه تبدیل خواهد شد. عربستان سعودی با هدفگذاری ۴۸ گیگاواتساعت تا سال ۲۰۳۰ و امارات با پروژههای عظیم خورشیدی و ذخیرهسازی، نشان دادهاند که مسیر گذار انرژی در خاورمیانه دیگر یک چشمانداز بلندمدت نیست، بلکه واقعیتی در حال تحقق است.