خاورمیانه بهویژه کشورهای عربستان سعودی، امارات و قطر در حال تجربه یکی از بزرگترین دورههای تغییر ساختاری در تاریخ معاصر هستند؛ تغییراتی که اقتصادهای نفتمحور را به سمت اقتصاد دانشبنیان، کمکربن و مبتنی بر فناوری سوق میدهد.
در شرایطی که صنایع جهانی با سرعت به سمت کاهش انتشار کربن و افزایش استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر حرکت میکنند، شرکت Emirates Global Aluminum (EGA) امارات اعلام کرده است که قصد دارد جایگاه خود را بهعنوان یکی از پیشگامان آلومینیوم سبز در جهان تثبیت کند.
تحولات جهانی در حوزه انرژی به شکل چشمگیری به سمت منابع پاک و پایدار حرکت کرده است. کشورها بهویژه در مناطق استراتژیک خاورمیانه و اروپا، با سرعتی بیسابقه در حال سرمایهگذاری روی انرژیهای تجدیدپذیر، پروژههای بادی و خورشیدی، و همچنین تولید هیدروژن سبز هستند.
ده سال پس از توافق تاریخی اقلیمی پاریس در سال ۲۰۱۵، تازهترین دادهها نشان میدهند که جهان در حوزه انرژیهای تجدیدپذیر و خودروهای برقی بسیار سریعتر از پیشبینیهای اولیه حرکت کرده است. اگرچه همچنان فاصله قابل توجهی با اهداف کنترل گرمایش زمین وجود دارد، اما واقعیت این است که انقلاب انرژی پاک با سرعتی فراتر از تصور کارشناسان در حال پیشروی است.
در حالی که جهان با چالشهای پیچیده اقلیمی، فشار برای کاهش انتشار کربن و رقابت بر سر فناوریهای نو روبهروست، کشورهای خاورمیانه در کانون تحولات جدید انرژی قرار گرفتهاند. کمبود سرمایهگذاری در نفت و گاز و همزمان رشد سریع فناوریهای دیجیتال و انرژیهای پاک، نظم جدیدی برای اقتصاد انرژی رقم خواهد زد.
در میانه رقابت جهانی برای توسعه اقتصادهای کمکربن، تقویت امنیت فناوری و تنوعبخشی به منابع انرژی، کشورها بهدنبال ایجاد مشارکتهای بلندمدت و چندلایه هستند. در همین چارچوب، سفر رسمی «لی جائه میونگ» رئیسجمهور کره جنوبی به ابوظبی، به امضای مجموعهای از هفت توافقنامه کلیدی میان امارات و کره جنوبی منجر شد؛ توافقهایی که دامنه آنها از هوش مصنوعی و فضا تا سلامت زیستی، مالکیت فکری، انرژی هستهای و انرژیهای تجدیدپذیر را در بر میگیرد و میتواند آینده همکاری دو کشور را وارد مرحلهای جدید کند.
انتشار گزارش جدید آژانس بینالمللی انرژیهای تجدیدپذیر (IRENA) نشان میدهد که ظرفیت جهانی انرژیهای تجدیدپذیر به رکورد ۵۸۲ گیگاوات رسیده است که ۴۵۲ گیگاوات آن متعلق به انرژی خورشیدی است؛ رقمی که جهان را یک گام دیگر به سمت تحقق هدف تعیینشده در COP28 دبی، یعنی سه برابر شدن ظرفیت انرژیهای تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ (معادل ۱۱.۲ تراوات)، نزدیک میکند. در این میان، امارات متحده عربی بهعنوان یکی از پیشگامان منطقهای و جهانی، نقش برجستهای در توسعه انرژی پاک ایفا کرده و با اجرای پروژههای گسترده خورشیدی، مسیر گذار انرژی را سرعت بخشیده است.
گذر جهانی از سوختهای فسیلی به انرژیهای پاک، در دهه اخیر شتابی بیسابقه گرفته است. گزارش تازه آژانس بینالمللی انرژیهای تجدیدپذیر (IRENA) و ابتکار سیاست اقلیمی (CPI)، تصویری دقیق از وضعیت سرمایهگذاریهای جهانی در حوزه انرژی پاک در سال ۲۰۲۴ ارائه میدهد؛ تصویری که از یکسو رکوردهای جدید را نشان میدهد و از سوی دیگر هشدار میدهد که سرعت فعلی برای دستیابی به اهداف اقلیمی کافی نیست.
عربستان سعودی اکنون در حال ساختن یک آینده متفاوت است. در پشت صحنه و با سرعتی خیرهکننده، این کشور نفتی بزرگترین مزارع خورشیدی جهان را در دل بیابانهایش راهاندازی میکند و با سرمایهگذاریهای میلیارد دلاری، به سمت تامین نیمی از برق خود از انرژی پاک حرکت میکند. تحولی شگفتانگیز که درست زمانی رخ میدهد که برخی کشورهای غربی از توسعه انرژیهای تجدیدپذیر فاصله میگیرند.
با وجود پیشرفتهای گسترده، تولید هیدروژن سبز همچنان با چالشهایی مانند مصرف بالای انرژی در فرآیند الکترولیز روبهروست. در همین راستا، گروهی از محققان بینالمللی به رهبری دانشگاه بایرویت آلمان، موفق به دستیابی به یک دستاورد بزرگ و نوآورانه شدهاند: تولید هیدروژن سبز مستقیما از آب دریا، تنها با استفاده از نور خورشید و بدون نیاز به هیچ واکنشگر یا ماده اضافی. این روش میتواند آینده انرژی پاک دنیا را دگرگون کند.
بریتانیا با مزرعه بادی فراساحلی صوفیه (۱.۴ گیگاوات) در دریای شمال، برق ۱.۲ میلیون خانه را تامین میکند و برای نخستین بار در مقیاس بزرگ از پرههای توربین قابل بازیافت استفاده میکند.
محققان کره جنوبی به موفقیتی دست یافتهاند که میتواند منجر به باتریهای ایمنتر و کارآمدتر شود و گذار به انرژی پاک را تسریع کرده و راه را برای آیندهای پایدارتر هموار کند.
کانادا پس از یک دهه سرمایهگذاری ۱۵۸ میلیارد دلاری در اقتصاد سبز، تنها ۶۸ هزار شغل جدید ایجاد کرده؛ هزینهای معادل ۲.۳۲ میلیون دلار به ازای هر شغل. گزارش تازه موسسه فریزر نشان میدهد وعدههای جاستین ترودو برای «رشد سبز» محقق نشده و حالا دولت مارک کارنی با چالش تعادل میان محیط زیست و رقابتپذیری روبهروست. در ادامه، جزئیات این ناکامی بزرگ را بخوانید.
در شرایطی که سیاستهای جهانی در حوزه محیط زیست با چالشهایی جدی روبهروست و دونالد ترامپ با رویکردی ضد محیطزیستی دوباره وارد میدان سیاست آمریکا شده است، بازار سهام برخلاف انتظار حرکت کرده است. سرمایهگذاران سبز که سالها از عملکرد ضعیف سهام شرکتهای انرژی پاک رنج میبردند، اکنون شاهد یکی از بهترین بازدهیهای چند سال اخیر خود هستند.
در حالی که قوانین سختگیرانه زیستمحیطی صنعت کشتیرانی را به چالش میکشد، رولز رویس با آزمایش موفق اولین موتور دریایی پرسرعت متانولی جهان، دریچهای به سوی حملونقل دریایی بدون کربن گشوده است.
محمد باغانی - در حالی که سرمایه گذاری سبز با رشدی انفجاری به تریلیونها دلار رسیده و پروژههای سبز را در سراسر جهان تامین مالی میکند، پرسش کلیدی باقی میماند: آیا این جریان مالی واقعاً انتشار دیاکسیدکربن را کاهش داده یا تنها به یک ابزار تبلیغاتی برای بازارها تبدیل شده است؟ این بررسی به چالشهای شفافیت، نابرابری جهانی و سناریوهای آینده میپردازد تا مرز بین تغییر واقعی و ظاهر سبز را روشن کند.
چین با معرفی بزرگترین توربین بادی شناور فراساحلی ۵۰ مگاواتی جهان، بار دیگر رهبری خود را در صنعت انرژیهای تجدیدپذیر به نمایش گذاشت. این پروژه عظیم نه تنها نوآوری در فناوری انرژی بادی را به سطح جدیدی برده، بلکه فرصتهایی بیسابقه برای بهرهبرداری از انرژی باد در آبهای عمیق فراهم کرده است.
در جهانی که گذار به انرژیهای پاک بیش از پیش ضروری شده، همکاری استراتژیک ازبکستان و عربستان سعودی نمادی از دیپلماسی سبز است. با سرمایهگذاری ۲۷ میلیارد دلاری پروژههای مشترک این دو کشور نه تنها وابستگی به نفت را کاهش میدهند، بلکه آسیای مرکزی را به قطب انرژی تجدیدپذیر تبدیل میکنند.
