سرمایه گذاری سبز؛ وعده یا واقعیت؟

به گزارش تجارت نیوز، صندوق‌های سرمایه گذاری سبز میلیاردها دلار به پروژه‌های انرژی پاک روانه می‌کنند؛ از نیروگاه‌های خورشیدی در اسپانیا تا کارخانه‌های باتری در آلمان. اما آیا این جریان مالی واقعا زمین را سبز کرده یا صرفا ظاهر آن را زیباتر کرده است؟ سرمایه‌گذاری پایدار در دهه اخیر از گوشه جلسات اقلیمی به قلب بازارهای مالی جهانی منتقل شده و میلیاردها دلار به پروژه‌های سبز تزریق شده است. پرسش اصلی این است که این پول توانسته تغییر واقعی ایجاد کند یا تنها به یک برند اقتصادی تبدیل شده است.

رشد چشمگیر و شکاف اثر واقعی

در سال ۲۰۲۴، دارایی‌های سرمایه‌گذاری پایدار حدود ۲۹.۹ تریلیون دلار برآورد شد؛ رقمی به اندازه تولید ناخالص داخلی کانادا و استرالیا که در کمتر از یک دهه رشد کرده است. بازار اوراق سبز هم به ۶.۹ تریلیون دلار رسید و بخش عمده‌ای از آن مطابق با معیارهای اصلی ارزیابی شده است. در کشورهای توسعه‌یافته، پروژه‌های عظیم خورشیدی و کارخانه‌های بازیافت صنعتی میلیاردها دلار جذب کرده‌اند و نرخ کاهش دی‌اکسیدکربن در صنایع انرژی و تولید بین پنج تا هفت درصد در سال افزایش یافته است. در همان زمان، کشورهای در حال توسعه تنها بخش محدودی از سرمایه سبز را جذب کرده‌اند و پروژه‌ها همچنان در مقیاس پنل‌های خورشیدی کوچک یا توربین‌های بادی پراکنده باقی مانده‌اند؛ نتیجه این توزیع نامتقارن، کاهش واقعی دی‌اکسیدکربن جهانی تنها چهار درصد است و نشان می‌دهد پول سبز هنوز اثر واقعی و عادلانه‌ای در جهان ندارد.

برند تبلیغاتی یا تغییر واقعی؟

با وجود اعداد چشمگیر، جریان پول سبز با چالش‌های جدی مواجه است. بسیاری از صندوق‌های پایدار همچنان سهام شرکت‌هایی را نگه می‌دارند که در سوخت‌های فسیلی فعال‌اند. در آمریکا، کمیسیون بورس و اوراق بهادار در حال تدوین مقررات سخت‌گیرانه برای افشای اثر واقعی سرمایه‌ها است و در اروپا بیش از ۴۰ درصد محصولات مالی با برچسب پایدار از نظر کارشناسان «پولشویی سبز» شناخته می‌شوند. این وضعیت نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری پایدار بدون شفافیت دقیق، بیشتر شبیه یک برند تبلیغاتی است تا تحول واقعی محیط زیست و اقتصاد. کشورهای در حال توسعه هم کمتر از این جریان بهره می‌برند و نابرابری در دسترسی به پروژه‌های سبز همچنان ادامه دارد.

سناریوهای آینده؛ امید و هشدار

اگر روند کنونی ادامه یابد، تا سال ۲۰۳۰ دارایی‌های سرمایه‌گذاری پایدار بیش از ۵۰ تریلیون دلار خواهد شد و بازار اوراق سبز به انتشار سالانه حدود یک تریلیون دلار خواهد رسید. اما بدون شفافیت و معیارهای اثرگذاری، بخش زیادی از این سرمایه صرف پروژه‌های نمایشی خواهد شد و کاهش واقعی دی‌اکسیدکربن رخ نخواهد داد. در سناریوی خوشبینانه، اگر شاخص اثر محیطی به هر دلار سرمایه متصل شود، جریان مالی سبز می‌تواند معادل خاموش کردن یک میلیون خودرو دیزلی در سال اثر داشته باشد. در سناریوی بدبینانه اما، بدون اصلاحات شفافیت، سرمایه سبز همچنان صرف پروژه‌های نمایشی می‌شود و دی‌اکسیدکربن واقعی به شکل ملموس کاهش نخواهد یافت.

در قسمت بعد، به بررسی پروژه‌هایی که توانستند نرخ انتشار دی‌اکسیدکربن را کاهش دهند، خواهیم پرداخت. سرمایه‌گذاری صحیح سبز در حمل‌ونقل و صنایع سنگین و نقش فناوری‌های نوین در شفافیت مالی؛ نشان خواهند داد چگونه سرمایه‌گذاری پایدار می‌تواند از یک برند تبلیغاتی به یک استاندارد جهانی واقعی تبدیل شود.