به گزارش تجارت نیوز، پسته، به‌عنوان یکی از محصولات استراتژیک کشاورزی ایران، سال‌هاست که جایگاهی ثابت در بازارهای جهانی دارد و نقش مهمی در صادرات غیرنفتی کشور ایفا می‌کند. با این حال، در سال‌های اخیر این صنعت با مجموعه‌ای از چالش‌های ساختاری، اقتصادی و مقرراتی روبه‌رو شده که چشم‌انداز آن را با ابهام همراه کرده است.
در حالی که پسته ایرانی همچنان با تقاضای بالایی در بازارهای بین‌المللی مواجه است، صادرکنندگان نه‌تنها با موانع متعددی در حوزه‌های مختلف دست‌وپنجه نرم می‌کنند، بلکه ناچارند در محیطی فعالیت کنند که در آن اعتماد نهادی کاهش یافته و ریسک اقتصادی به شکل قابل توجهی افزایش پیدا کرده است. در چنین شرایطی، این پرسش ایجاد می‌شود که تولیدکنندگان و صادرکنندگان پسته با چه مشکلاتی مواجه‌اند؟
قیمت انواع پسته در بازار چقدر است؟
بررسی فروشگاه‌های اینترنتی حاکی از آن است که پسته اکبری خام و شور یک میلیون ۲۶۶ هزار تومان به‌ازای هر کیلوگرم در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گیرند.
همچنین، پسته اکبری ممتاز با قیمت یک میلیون ۵۸۰ هزار تومان، پسته فندقی شور و خام با قیمت ۷۹۵ هزار تومان و پسته کله‌قوچی با قیمت یک میلیون ۳۲۵ هزار تومان در بازار عرضه می‌شوند.
مغز پسته اکبری خام و شور هم یک میلیون و ۹۹۸ هزار تومان قیمت‌گذاری شده‌اند. همچنین، مغز پسته خام با قیمت دو میلیون ۴۰۴ هزار تومان به فروش می‌رسد.
پسته احمدآقایی دستچین درشت شور و خام با نرخی برابر با یک میلیون ۶۰۰ هزار تومان در بازار توزیع می‌شوند.
میزان تولید پسته در سال زراعی گذشته به ۲۰۰ هزار تن رسید
محمد صالحی، رئیس هیأت مدیره انجمن پسته ایران، درباره وضعیت تولید پسته در سال ۱۴۰۳ در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز توضیح داد: از آنجا که آخرین محصول پسته در مهرماه برداشت می‌شود، در مهر ۱۴۰۳ حدود ۲۰۰ هزار تن پسته برداشت شد. همچنین، ۳۰ هزار تن پسته از سال ۱۴۰۲ باقی مانده بود که در مجموع، میزان پسته موجود به ۲۳۰ هزار تن رسید.
وی درباره میزان برداشت پسته در سال ۱۴۰۴ پیش‌بینی کرد: پیش‌بینی می‌شود که در مهرماه ۱۴۰۴ همچون سال گذشته، ۲۰۰ هزار تن محصول برداشت شود.
تولیدکنندگان پسته با مشکلات متعددی مانند ناترازی برق، کمبود آب، نداشتن کود و سم ارگانیک و باکیفیت دست‌وپنجه نرم می‌کنند
صالحی درباره مشکلات اصلی تولیدکنندگان پسته تشریح کرد: فعالان این حوزه با مشکلات متعددی دست‌وپنجه نرم می‌کنند که ازجمله این مشکلات می‌توان به ناترازی برق، کمبود آب، نداشتن کود و سم ارگانیک و باکیفیت، و … اشاره کرد.
میزان پسته موجود در بازار پاسخگوی تقاضا نیست
رئیس هیأت مدیره انجمن پسته ایران درباره وضعیت صادرات پسته در سال گذشته عنوان کرد: صادرات پسته در سال ۱۴۰۳ وضعیت خوبی داشت و امسال نیز تقاضا برای پسته ایرانی همچنان وجود دارد، اما میزان پسته موجود در بازار پاسخگوی این تقاضا نیست. مقدار باقی‌مانده نیز عمدتاً در اختیار کشاورزان قرار دارد و ممکن است آنها تمایلی به فروش محصول خود نداشته باشند.
تعهد ارزی بزرگترین مشکل صادرکنندگان است
صالحی درباره چالش‌های صادرکنندگان پسته تصریح کرد: یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که در حال حاضر صادرات محصولات کشاورزی، به‌ویژه پسته را دچار چالش کرده، پیچیدگی‌ها و بی‌ثباتی مقررات مربوط به رفع تعهد ارزی است.
او ادامه داد: صادرکننده مجبور است ارز حاصل از صادرات را در سامانه‌های مختلفی که مدام در حال تغییر هستند، با نرخی پایین‌تر از بازار آزاد بفروشد. این اختلاف قیمت به‌قدری زیاد است که عملاً سود صادرات را از بین می‌برد و انگیزه صادرکننده را کاهش می‌دهد. به همین دلیل، بسیاری از صادرکنندگان یا به سمت استفاده از کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای می‌روند یا ترجیح می‌دهند که کالایی صادر نکنند.
وقتی یک صادرکننده نتواند به‌موقع کالا را ارسال کند، به‌سادگی رقیب دیگری جای او را می‌گیرد / صادرکنندگانی که سال‌ها برای به‌دست آوردن مشتریان خارجی وقت و هزینه صرف کرده‌اند، امروز در معرض حذف شدن از بازار هستند
وی افزود: نتیجه چنین سازوکاری این است که صادرکنندگان شناسنامه‌دار یا از گردونه خارج می‌شوند یا به‌مرور مشتریان خود را در بازارهای خارجی از دست می‌دهند. وقتی یک صادرکننده نتواند به‌موقع کالا را ارسال کند، به‌سادگی رقیب دیگری جای او را می‌گیرد.
او عنوان کرد: از این‌رو، حتی صادرکنندگانی که سال‌ها برای به‌دست آوردن مشتریان خارجی وقت و هزینه صرف کرده‌اند، امروز در معرض حذف شدن از بازار هستند چون نمی‌توانند در یک بستر قانونی و با حاشیه سود منطقی کار کنند.
آنچه بیش از تحریم‌های خارجی صادرات را با مشکل مواجه کرده، خودتحریمی‌های داخلی است
این فعال صنفی برای رفع مشکلات صادرات پسته پیشنهاد داد: پسته ایرانی در بازار جهانی جایگاه خود را دارد، اما آنچه بیش از تحریم‌های خارجی صادرات را با مشکل مواجه کرده، خودتحریمی‌های داخلی است. دولت باید این محدودیت‌ها را کنار بگذارد و مسیر صادرات را هموار کند.
تداوم بی‌اعتمادی دولت به صادرکنندگان موقعیت ایران را در بازارهای جهانی به خطر می‌اندازد
او گفت: صادرکنندگان به‌خوبی می‌دانند که بازگرداندن ارز برای پرداخت مطالبات کشاورزان ضروری است و در این مسیر کوتاهی نمی‌کنند. آنچه امروز اهمیت دارد، اعتماد دولت به صادرکننده است. چراکه تداوم بی‌اعتمادی نه‌تنها صادرات را تضعیف می‌کند، بلکه موقعیت ایران را در بازارهای جهانی به خطر می‌اندازد.
بر اساس این گزارش، آنچه بیش از هر چیز آینده صنعت پسته ایران را تهدید می‌کند، کمبود بازار و کاهش کیفیت محصول نیست، بلکه نبود سیاست‌های منسجم و اعتماد متقابل میان دولت و فعالان اقتصادی است.
صادرکنندگان این محصول استراتژیک، به‌جای آنکه به‌عنوان موتور محرک ارزآوری شناخته شوند، زیر فشار بخش‌نامه‌های متعدد و فضای پرریسک فعالیت اقتصادی قرار گرفته‌اند. در چنین شرایطی، تداوم مسیر فعلی نه‌تنها به کاهش سهم ایران از بازارهای جهانی منجر می‌شود، بلکه زنجیره ارزش پسته، از باغدار تا صادرکننده، را در معرض آسیب جدی قرار می‌دهد.
اگر تصمیم‌سازان به‌دنبال حفظ و توسعه مزیت‌های رقابتی در صادرات غیرنفتی هستند، باید با بازنگری در سیاست‌های ارزی و تسهیل فرآیند صادرات، بستر فعالیت شفاف، پایدار و قابل پیش‌بینی برای صادرکنندگان فراهم کنند.
برای مطالعه بیشتر به گزارش آفت ناترازی انرژی در باغات پسته در تجارت‌نیوز مراجعه کنید.
