همه‌چیز درباره ارز دیجیتال تلگرام

آخرین تاریخ اعلامی برای ارائه ارز دیجیتال تلگرام، آخرین روز ماه اکتبر 2019 است؛ یعنی حدود یک ماه دیگر. پیش از آن هم قرار بود شبکه باز تلگرام، ابزارهای دیگری مثل کیف‌ پول دیجیتال را ارائه دهد.

اما همان طور که افتد و دانی هنوز هیچ‌کدام از این‌ها عملی نشده است. با این‌همه وقتی اجرا شود می‌تواند چیزهای بسیار را تغییر دهد. ما در این مقاله می‌خواهیم به ارز دیجیتال تلگرام یعنی گرم بپردازیم.

تلگرام امن

تلگرام را که همه می‌شناسید. اپلیکیشن پیام‌رسان محبوبی که در سال ۲۰۱۳ منتشر شد و حالا حدود ۲۴۰ میلیون کاربر فعال دارد. روزانه هم به‌طور متوسط ۵۰۰ هزار نفر کاربر جدید به آن ملحق می‌شوند و هر روز بیش از ۷۰ میلیارد پیام در آن جابه‌جا می‌شود (البته طبق ادعای خود تلگرام).

محبوبیت تلگرام که حالا جزو ده اپلیکیشن برتر پیام‌رسانی در دنیاست، مدیون دو چیز است. ۱- سرعت بسیار بالای انتقال پیام‌ها و فایل و ۲- امنیت بالای آن.

هر چند متخصصان امنیت در این سال‌‌ها برخی اشکالات امنیتی در آن یافته‌اند که می‌تواند ادعای امنیت آن را زیر سوال ببرد، اما گروه توسعه‌دهنده تلگرام که متشکل از افراد بسیار قوی مثل برادر پاول دورف، نیکلای دورف یکی بنیان‌گذاران تلگرام است و دائما در حال رفع این نقص‌ها هستند، این اطمینان خاطر را به کاربران می‌دهند که اپلیکیشن تلگرام از لحاظ امنیتی بسیار قابل‌اتکا است.

شرکت تلگرام برای اثبات امنیت اپلیکیشن خود یک چالش ۲۰۰ هزار دلاری برای هکرها و هر کسی که ادعای امنیت تلگرام را قبول ندارد، گذاشته‌ است.

در این چالش هر روز یک پیام که شامل یک آدرس ایمیل است از حساب کاربری پاول دورف با شماره او، به حساب کاربری فردی با نام نیک ارسال می‌شود. هر دوی این شماره‌ها هم در متن چالش وجود دارند. کسی که می‌خواهد ترافیک امن تلگرام را بشکند، باید این آدرس ایمیل را بیابد و ایمیلی همراه با آدرس کیف پول دیجیتال بیت‌کوین خود و توضیحاتی درباره نحوه انجام هک، ارسال کند.

پرداخت پول هم با بیت‌کوین صورت می‌گیرد. روزانه هم کلیدهای رمزنگاری که برای ارسال این پیام استفاده شده است، در پایان روز منتشر می‌شوند تا همه بدانند که واقعا چنین چیزی وجود دارد.

نکته اینجاست که تا به امروز هیچ‌کسی نتوانسته این پیام را هک و رمزگشایی کند. این مسئله باعث شده است که کاربران بسیاری به تلگرام و امنیت آن اعتماد کنند. اعتمادی که البته باعث شده شرکت تلگرام در برخی از دولت‌ها چندان محبوب نباشد.

تلگرام مغضوب دولت‌ها

تلگرام به‌علت همین امنیت و عدم همکاری با دولت‌ها برای ارائه اطلاعات و چت‌های کاربران، مورد خشم دولت‌ها بسیاری است. چین، اندونزی، پاکستان، بحرین، روسیه و حتی کره جنوبی دولت‌هایی هستند که در تلگرام را در کشور خود به‌صورت کامل یا بخشی، مسدود کرده‌اند.

وقتی امنیت بالا باشد، برای همه بالاست. به همین دلیل هم گروه‌های تروریستی مثل داعش مدت‌ها از تلگرام استفاده می‌کردند. به همین بهانه هم تلگرام در کشورهایی مثل اندونزی و پاکستان مسدود شد. بعدها با تلاش خود گروه تلگرام برای حذف کانال‌های عمومی داعش و محتوای خشونت‌آمیز، کشور اندونزی مسدودی تلگرام را برداشت.

دولت روسیه نیز در تلاش بود که تلگرام را مجاب کند کلید‌های رمزگشایی چت‌های کاربران را در اختیارش قرار دهد؛ اما تلگرام از این کار سر باز زد و در نهایت دولت روسیه علی‌رغم اعتراض‌های گسترده و دامنه‌دار کاربران در روزهای ابتدای آوریل ۲۰۱۸، تلگرام را مسدود کرد.

برادران در تبعید خودخواسته

پاول دورف و برادرش نیکلای دورف پیش از تلگرام، شبکه اجتماعی VK را در روسیه ساخته بودند. این شبکه اجتماعی در روسیه و اروپای شرقی بسیار محبوب است و برای بسیار از کاربران جای فیس‌بوک را گرفته.

این شبکه اجتماعی بیش از ۵۰۰ میلیون عضو دارد و در سایت الکسا، رتبه ۱۹ را داراست و ۱۲‌مین سایت پربازدید در دنیا است. پاول دورف و برادرش این سایت را در سال ۲۰۰۶ ساخته بودند؛ اما این دو نفر شبکه اجتماعی VK را طی دو مرحله به گروه Mail.ru فروختند. دلایل این واگذاری نیز سیاسی عنوان شده است.

پس از این پاول دورف با ۳۰۰ میلیون دلار سرمایه و مقادیر چشمگیری بیت‌کوین به یک تبعید خودخواسته رفت و به‌دلایل امنیتی هنوز مشخص نیست آن‌ها کجا ساکن هستند. طبق آخرین اخبار آن‌ها در حال حاضر در دبی هستند. او در این تبعید خودخواسته گروهی از برنامه‌نویسان مورداعتمادش را جمع کرد و اپلیکیشن تلگرام را ساخت و به‌صورت رایگان عرضه کرد.

اپلیکیشن تلگرام تا به امروز با ثروت شخصی این دو برادر پابرجاست؛ اما چنین چیزی نمی‌تواند تا ابد ادامه پیدا کند.

در ژانویه سال ۲۰۱۸ سندی از شرکت تلگرام درز کرد که نشان از برنامه‌های آتی این شرکت برای توسعه یک ارز دیجیتال بود. یکی از مزیت‌های ارائه یک ارز دیجیتال، آن هم از سوی شرکت معتبری مثل تلگرام این بود که می‌توانست میزان دارایی‌های درگردش این شرکت را افزایش دهد تا تلگرام در نهایت بتواند پشتیبانی بهتری از خدماتش انجام دهد.

اما غیر از این مسئله، مثل خیلی از ابداعات دنیای فناوری، تلگرام نیز مشکلی در دنیای ارزهای دیجیتال دیده بود که می‌خواست حل کند.

چرا تلگرام ارز دیجیتال ارائه می‌کند؟

ارزهای دیجیتال در کل به سه نسل تقسیم می‌شوند. نسل اول که شاید تنها یک عضو داشته باشد، بیت‌کوین است.

بیت‌کوین با اینکه تحولی در دنیا محسوب می‌شد اما راستش آن‌قدر امنیت ندارد و از آن‌سو کند است. آن‌قدر کند که می‌توان در ثانیه فقط ۱۰ تراکنش در آن انجام داد. این کندی باعث ایجاد مشکلات زیادی می‌شود.

ارزهای دیجیتال نسل دوم هم چیزی مثل اتریوم هستند که با اینکه ابزارهای پیشرفته‌تری مثل قراردادهای هوشمند را دارد، اما باز هم برای استفاده روزمره کند است. ۱۵ تراکنش در ثانیه که ارز دیجیتال اتریوم می‌تواند انجام دهد، به‌هیچ‌وجه برای استفاده 7.2 میلیارد نفر جمعیت زمین کافی نیست. بسیاری از ارزهای دیجیتال نسل دوم هم نقص‌های امنیتی دارند.

شما نمی‌توانید با اتریوم یا بیت‌کوین از فروشگاه و مغازه چیزی بخرید؛ زیرا تایید تراکنش که در نهایت باعث انتقال وجه موردنظر به‌حساب صاحب فروشگاه می‌شود، شاید یک ساعت و بیشتر نیز طول بکشد.

نیکلای دورف، یکی از بنیان‌گذاران تلگرام

نسل سوم ارزهای دیجیتال آن‌هایی هستند که این مشکل کندی را حل کرده‌اند و از آن‌سو امکانات دیگری مثل قراردادهای هوشمند را دارند و شاید امنیت هم داشته باشند.

تعداد این ارزهای دیجیتال هم زیاد هستند. در مجموع در حال حاضر بیش از ۵۰۰ ارز دیجیتال در جهان وجود دارد که من اسم بسیاری از آن‌ها را نیز نمی‌دانم. وقتی هم کسی اسم یک ارز دیجیتال را حتی یک‌بار هم نشنیده باشد، بعید است که از آن استفاده کند.

فقط هم مشکل این عدم‌استفاده نیست. نبود پشتیبانی معتبر و سرمایه چیزی است که باعث می‌شود نتوان به یک ارز دیجیتال اعتماد کرد.

تلگرام گَرمِ گِرَم

عدم‌وجود پشتیبانی معتبر برای بسیاری از ارزهای دیجیتال، چیزی است که باعث می‌شود خیلی از ارزهای دیجیتال نتوانند به‌اندازه کافی کاربر داشته باشند. این مسئله‌ای است که فیس‌بوک با ارائه ارز دیجیتال خود یعنی لیبرا می‌خواهد حل کند.

ولی ارز دیجیتال لیبرای فیس‌بوک در حال حاضر با مشکلات قانونی زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کند. خصوصا هم که فیس‌بوک علاوه بر این مشکلات قانونی، سابقه خوبی در حفظ اطلاعات کاربران خود ندارد.

اما تلگرام شرکت معتبری است که اپلیکیشن آن بیش از ۲۴۰ میلیون کاربر فعال دارد و از آن‌سو اقدام‌های این شرکت در حفظ حقوق کاربران خود، باعث محبوبیت آن شده است.

حال قضیه این است. تلگرام می‌خواهد برای حل این مشکل کندی و ایجاد بستری امن و ارائه ابزارهایی مثل قراردادهای دیجیتال، کاری بکند که شما بتوانید با گوشی خود از فروشگاه سر کوچه چیپس بخرید.

البته چنین کاری جدید نیست و کاربران چینی مدت‌هاست که با اپلیکیشن وی‌چت، خرید می‌کنند و پول انتقال می‌دهند؛ اما وی‌چت در نهایت از پول رایج چین استفاده می‌کند و نه یک ارز دیجیتال مستقل که ارزشش فقط با دست نامرئی بازار کنترل می‌شود.

تلگرام برای این کار خود قرار است که یک ارز دیجیتال جدید به نام گرم (GRAM) را ارائه دهد.

ارائه و توسعه ارز دیجیتال گرم که خود یک ارز دیجیتال نسل سوم است، برای تلگرام راحت‌تر از دیگر ارزهای نسل سوم است؛ زیرا تلگرام هم کاربران کافی دارد و هم توانسته اعتماد کاربران را جلب کند. کاربران تلگرام هم لازم نیست برای استفاده از ارز دیجیتال گرم، کیف پول مجزایی نصب کنند.

زیرا قرار است یک کیف پول دیجیتال به نام لایت والت (Light wallet) نیز در خود اپلیکیشن پیام‌رسانی تلگرام ایجاد شود تا همه بتوانند از آن استفاده کنند.

تلگرام چه مسیری را می‌پیماید؟

تلگرام برای ایجاد بستری که بتوان با ارز دیجیتال آن مثلا خرید‌های روزانه انجام داد، باید شبکه‌ای بسازد که بتواند در هر ثانیه حداقل ۱۵ میلیون تراکنش انجام دهد. از آنجایی که تلگرام برای ذخیره داده‌های تراکنش این ارز دیجیتال می‌خواهد از بلاک‌چین استفاده کند، باید ایده‌های جدیدی در مورد بلاک‌چین به کار ببرد. زیرا بلاک‌چین‌هایی که امروزه وجود دارند، انجام چنین کاری را اگر نگوییم غیرممکن، بلکه بسیار سخت می‌کنند.

برای این کار تلگرام به‌جای یک بلاک‌چین یک‌بعدی که متشکل از بلوک‌های متصل‌شده زنجیری است، از یک بلاک‌چین دوبعدی استفاده خواهد کرد.

در بلاک‌چینی که قرار است تلگرام استفاده کند، امکان اتصال و ایجاد یک بلوک معتبر به بلوکی که قبلا اثبات شده نامعتبر است، وجود دارد.

پاول دورف، یکی از بنیان‌گذار‌ان تلگرام

این سیستم به‌نوعی به‌صورت خودکار خود را ترمیم می‌کند، پردازش کمتری لازم دارد و می‌تواند تضمین کند که تراکنش‌های معتبر به‌دلیل خطاهای بی‌ربط دور انداخته نمی‌شوند.

در این سیستم بلاک‌چین‌ می‌تواند به‌تعداد زیادی تقسیم شود. بلاک‌چینی که تلگرام می‌سازد می‌تواند تا 2 92 بلاک‌چین یا 5 میلیارد میلیارد میلیارد (5 با ۲۷ صفر جلوی آن) بلاک‌چین تقسیم شود. این تقسیم‌شدن یک مزیت اساسی برای افزایش سرعت در اختیار تلگرام قرار می‌دهد.

وقتی با گرم چیپس می‌خرید

به این فکر کنید که شما می‌خواهید از فروشنده سر کوچه چیزی بخرید و پول آن را با ارز دیجیتال گرم پرداخت کنید. شما هر دو در یک شهر هستید. در نتیجه چه لزومی دارد اطلاعات تراکنش شما در بلاک‌چینی ذخیره شود که اطلاعات همه تراکنش‌های دنیا در آن ذخیره می‌شود؟

تلگرام می‌خواهد با تقسیم بلاک‌چین به بلاک‌چین‌های کوچک‌تر، تراکنش‌های محلی را در بلاک‌چین مربوط به آن محل ذخیره کند.

تنها در صورتی بلاک‌چین محلی شما با بقیه بلاک‌چین‌ها ارتباط می‌گیرد که شما مثلا بخواهید تراکنشی بین‌المللی انجام دهید.

این رهیافت چیزی است که تلگرام برای ارسال پیام‌ها نیز استفاده می‌کند. دلیل سرعت بالای پیام‌رسانی در تلگرام هم استفاده از همین ایده است؛ یعنی مثلا تلگرام یک سرور واسط در ایران قرار می‌دهد و وقتی شما پیامی به دوست خود که ساکن ایران است، می‌دهید، پیام از طریق این سرور مبادله می‌شود و نصف کره زمین را نمی‌چرخد.

در این حالت تنها فقط کلید‌های رمزگشایی در سرورهای اصلی تلگرام ذخیره می‌شوند.

تایید بلاک‌ها

در همه ارزهای دیجیتال، تایید تراکنش‌ها به‌عهده ماینرها است. در تلگرام هم قرار است گرم‌ماینرها (Gram Miner) تراکنش‌ها را تایید کنند؛ اما نحوه تایید تراکنش در شبکه تلگرام کمی متفاوت از بسیاری از ارزهای دیجیتال دیگر است.

در ارزهای دیجیتالی مثل بیت‌کوین و اتریوم، تایید تراکنش با استفاده یک عملیات زمان‌بر به‌نام اثبات کار (proof of work) انجام می‌گیرد. برای درک نحوه کار این روش تایید به مقاله نحوه کار بیت‌کوین مراجعه کنید.

روش اثبات کار دو مشکل دارد. اولا بسیار زمان‌بر است و دوما توان پردازشی بسیار زیادی لازم دارد.

به همین دلیل تلگرام از روش اثبات اعتبار (Proof of Stack) استفاده می‌کند. در این روش تایید تراکنش‌ها بسته به میزان دارایی ماینرها، به آن‌ها سپرده می‌شوند.
هر چه دارایی گرم فرد ماینر بیشتر باشد، تراکنش‌های بیشتری به او سپرده می‌شود. در نتیجه می‌تواند سود بیشتری جمع کند.

در این فرایند تایید لازم نیست که برنامه‌های سنگینی در کامپیوتر اجرا شوند. بلکه وقتی تراکنشی درست باشد، خیلی سریع تایید می‌شود.

زیرساخت‌های ارز دیجیتال تلگرام

اما تلگرام برای ارائه این ارز دیجیتال مهم، زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری هم لازم دارد. زیرساخت‌هایی که وقتی کامل شوند، نامشان عوض خواهد شد. برنامه شرکت این است که پس ارائه این ارز دیجیتال، نام خود را به شبکه باز تلگرام (Telegram Open Network) یا TON تغییر دهد.

شبکه باز تلگرام برای پشتیبانی از تراکنش‌های ارز دیجیتال تلگرام می‌خواهد سخت‌افزارها و زیرساخت‌هایی از این دست بسازد.

۱- ذخیره‌سازی

مشخص است که این حجم از تراکنش‌ها نیازمند یک سیستم ذخیره‌سازی با ظرفیت بالا و بسیار سریع است. تلگرام در حال حاضر در حال ساخت این ابزارهای ذخیره‌سازی است و می‌خواهد توان و ظرفیت کاری آن را به‌قدری بالا ببرد که بتواند با آن به شرکت‌های دیگری مثل یوتیوب که حجم داده‌های زیادی دارند، خدمات ارائه دهد.

۲- پراکسی تلگرام

ارائه سیستمی که بتوان با آن حجم عظیمی از تراکنش‌ها را دائما انجام داد، نیازمند این است که تلگرام تضمین کند همه کاربران و ماینرها می‌توانند دائما به شبکه باز تلگرام متصل باشند.

سیستم توزیعی که تلگرام در حال حاضر برای پیام‌رسانی استفاده می‌کند، به‌دلیل مشخص‌بودن سرورهای آن‌ها قابل مسدودسازی است.

در شبکه باز تلگرام، اتصال‌ها به‌جای فرد به سرور، فردبه‌فرد خواهد بود؛ یعنی پیام‌ها و داده‌های تراکنش به‌جای سرور، از فردی به فرد دیگری جابه‌جا می‌شوند و در نهایت به دست مخاطب می‌رسند و در نتیجه عملا نمی‌توان آن را مسدود کرد.

وقتی شبکه باز تلگرام کامل شود، دیگر سیستم پیام‌رسانی صرفا بخش کوچکی از آن خواهد بود و در نتیجه نمی‌توان سیستم پیام‌رسانی را هم مسدود کرد.

۳- میکروپرداخت‌ها

وقتی ارزش ارز دیجیتال تلگرام یعنی گرم زیاد شود، دیگر نمی‌توان برای پرداخت‌ها از تعداد صحیحی از گرم‌ها استفاده کرد. همانند بیت‌کوین و اتریوم که هر یک چند هزار یا چند صد دلار قیمت دارند و در نتیجه نمی‌توان مثلا برای هر پرداخت پول یک چیپس، یک یا دو بیت‌کوین یا اتریوم داد.

بلکه باید پول خرد داشت تا بتوان پرداخت‌های خرد انجام داد. ارز دیجیتال تلگرام هم مثل این دو، امکان میکروپرداخت‌‌ها یا پرداخت‌های کوچک را خواهد داشت.

در کنار این‌ها چیزهایی مثل سیستم DNS نیز وجود خواهد داشت که جستجوی افراد یا آدرس‌های کیف پول را آسان می‌کند.

تلگرام این طرح را کی اجرایی می‌کند؟

سند اصلی که گویا از تلگرام درز کرده، نشان می‌دهد که تلگرام می‌خواست در نهایت در نیمه دوم سال ۲۰۱۹ یا همان تیرماه امسال، شبکه باز خود را تکمیل کرده و ارز دیجیتال را ارائه دهد. تا اواخر ۲۰۱۸ هم قرار بود کیف پول دیجیتال تلگرام روی اپلیکیشن بیاید.

اما به‌دلیل مشکلاتی که دقیقا مشخص نیست چه‌ هستند، هنوز خبری از ارز دیجیتال تلگرام نیست. آخرین تاریخ اعلام‌شده برای عرضه این سیستم اواخر ماه اکتبر ۲۰۱۹ است؛ یعنی حدود یک ماه دیگر.

اگر تلگرام تا اکتبر نتواند شبکه خود را عرضه کند، دچار می‌شود.

سرمایه لازم برای توسعه ارز دیجیتال تلگرام

شرکت تلگرام برای اینکه بتواند پول لازم برای ساخت این زیرساخت‌ها را به دست آورد، پیش از ارائه شبکه باز خود، ارز دیجیتال خود یعنی گرم را به قیمت 0.1 دلار در ماه فوریه ۲۰۱۸ به‌صورت خصوصی پیش‌فروش کرد.

قرار این بود که حدود ۶۰۰ میلیون دلار از این پیش‌فروش جمع‌آوری شود و سپس در یک عرضه اولیه عمومی سکه دیجیتال (Initial Coin Offering) یا ICO، حدود همین مقدار هم جمع شود تا در نهایت تلگرام بتواند با سرمایه 1.15 میلیارد دلاری، شبکه باز خود را توسعه دهد.

اما این عرضه اولیه خصوصی، ارز دیجیتال گرم به یک رکورد تاریخی تبدیل شد و تلگرام توانست حدود 1.8 میلیارد دلار از آن به دست آورد. از آنجایی که تلگرام بسیار بیشتر از مبلغ موردنظر خود ارز دیجیتال فروخته بود، دیگر عرضه عمومی را متوقف کرد.

تلگرام می‌خواست ۸۰ درصد از این پول جمع‌شده را صرف خرید تجهیزات و سرورها بکند و بقیه هم صرف حقوق کارمندان، خدمات مالی، مشاوره و هزینه‌های تنخواه شود.

یکی از این سرمایه‌گذاران، شرکتی با نام Gram Asia بود؛ اما این شرکت به‌دلیل تاخیر تلگرام در عرضه ارز دیجیتال خود، برای بازیابی سرمایه خود تا همین یک ماه پیش گرم‌ها را به عموم افراد می‌فروخت. مشتریان هم تنها در صورتی ارز دیجیتال خود را تحویل می‌گرفتند که تلگرام شبکه را به‌صورت رسمی منتشر کرده باشد.

یعنی تا قبل از ارائه ارز دیجیتال تلگرام، خرید هر سکه دیجیتالی از گروه‌هایی مثل همین Gram Asia مثل پول‌دادن بابت چیزی است که وجود ندارد. مشخص است که چنین چیزی یک مشکل بزرگ است.

به همین دلیل اگر تلگرام نتواند در یک ماه آینده ارز دیجیتال خود را منتشر کند، دچار مشکل بدی می‌شود که در نهایت ممکن است آن را مجبور کند پول همه خریداران عرض دیجیتالش را پس بدهد.

نکته دیگری که باید مطرح کرد هم این است که تلگرام در نهایت می‌خواهد نام خود از شبکه باز تلگرام، به شبکه باز (Open Network) تغییر دهد.